छापा संस्करण

कालो सुनको उपमा पाएको अलैँचीको मूल्य यस वर्ष ऐतिहासिक उचाइमा पुगेको छ । बजार माग बढेसंगै अलैंचीको बजार मूल्य उच्च विन्दुमा पुगेको हो ।
ताप्लेजुङको सदरमुकाम फुङ्लिङ बजारमा अलैँचीको विहिबार(आज) अलैँचीको गुणस्तका आधारमा प्रतिमन (४० किलोग्राम)को एक लाख ७ हजार रुपैयाँ सम्ममा खरिद विक्री भइरहेको छ । अलैँची व्यवसायी कमल बरालका अनुसार उच्च गुणस्तर र मध्यम गुणस्तर दुई प्रकारले खरिद विक्री भइरहेको छ । ठूलो दाना भएको ,पुच्छर काटेको ,धुलो रहितको अलैँची प्रति मन एक लाख ७ हजार रुपैयाँ र मध्यम गुणस्तरको अलैंची अर्थत सानो दाना ,पुच्छर काटेको , धुलो रहित अलैँची प्रति मन एक लाख चार हजार रुपैयाँ खरिख विक्री भइरहेको छ । सामान्य गुणस्तर भएको अलैँची प्रति मन एक लाख एक हजार रुपैयाँमा कारोबार भइरहेको छ ।
ताप्लेजुङमा साउन देखि अलैँची टिपाई सुरु हुन्छ । लेकाली क्षेत्रहरुमा अहिले पनि टिपाई भएरहेको छ । मंसिर अन्तिम साता सम्म टिपाईहुने गर्दछ । साउँन महिना देखि यस वर्ष अलैँची बजारमा आउन थालेको अलैँची व्यवासायीहरुको भनाइ रहेको छ । सुरुवाती समयमै प्रतिमन ६० हजार रुपियाँभन्दा माथि मूल्य पाइयो । कृषि विज्ञहरूको अनुसार, सामान्यतया बजारमा नयाँ उत्पादन आउन थालेपछि मूल्य घट्ने सम्भावना हुन्छ । तर, यस वर्षको अवस्थामा भने उल्टो देखिएको छ—मूल्य निरन्तर वृद्धि हुँदै गएको छ । अलैँची व्यवसायी सङ्घ ताप्लेजुङका अध्यक्ष भद्रबीर रेग्मीले यसबारे जानकारी दिँदै, भदौको पहिलो साताबाट बजारमा निस्किएको अलैँचीको मूल्य लगातार बढिरहेको बताउनुभयो ।
ताप्लेजुङ नेपालकै सबैभन्दा धेरै अलैँची उत्पादन गर्ने जिल्लामध्ये अग्रस्थानमा पर्दछ । यहाँका करिब ४,५०० हेक्टर क्षेत्रफलमा अलैँची खेती गरिँदै आएको छ । कृषि ज्ञान केन्द्रका अनुसार, यस क्षेत्रबाट करिब ३,००० मेट्रिक टन अलैँची उत्पादन हुने गरेको छ । यस वर्षको उत्पादन राम्रो भएकाले किसानहरू पनि उच्च आम्दानीको अपेक्षामा छन् ।
विशेषज्ञहरूले मूल्य वृद्धिका पछाडि केही प्रमुख कारण देखाएका छन ्। पहिलो, अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा अलैँचीको माग बढ्नुले प्रत्यक्ष असर गरेको छ । दोस्रो, भारत र चीनजस्ता प्रमुख आयातकर्ता देशमा महामारीपछि माग बढेको छ । त्यसैगरी, नेपालको अलैँची उत्पादनमा प्रतिकूल मौसम र रोगका कारण केही कमी आउँदा आपूर्तिमा कमी भएको छ, जसले मूल्य बढाएको हो ।
अलैँचीको मूल्यमा निरन्तर वृद्धिले किसानहरूमा उत्साह थपेको छ । फक्ताङलुङ गाएँपालिका—५ किसान पूर्ण लिम्बू भन्नुहुन्छ, “यो वर्षको मूल्यले विगतका घाटा पुरा गर्न सहयोग गर्नेछ । हामीलाई यस्तो मूल्यमा अलैँची बेच्न पाउनु ठूलो कुरा हो ।“ यद्यपि, मूल्य वृद्धिले उत्साह थपे पनि, व्यवसायीहरूले सावधानी अपनाउनुपर्ने बताउँछन् । मौसम, बजारको स्थिरता, र गुणस्तरमा ध्यान दिनुपर्ने आवश्यकता औंल्याइएको छ ।
अलैँची उत्पादनलाई अझ वृद्धि गर्न किसानहरू आधुनिक प्रविधि अपनाउन थालेका छन् । सुकाउने प्रक्रियामा सुधार, राम्रो बीउको छनोट, र जैविक मलको प्रयोगले उत्पादन वृद्धि हुने आशा गरिएको छ । कृषि ज्ञान केन्द्रले किसानलाई प्रविधि र जानकारीमा सहयोग गरिरहेको जनाएको छ । अलैची व्यावसायीहरुका अनुसार, अलैँचीको मूल्यमा अहिले देखिएको वृद्धि सधैं यस्तै रहने ग्यारेन्टी छैन । बजारमा माग र आपूर्तिको सन्तुलनले आगामी महिनाहरूमा मूल्यमा उतारचढाव ल्याउन सक्छ । तर,
हालको मूल्य वृद्धिले भने किसानहरूलाई ठूलो राहत प्रदान गरेको छ र भविष्यमा पनि मूल्य स्थिर रहेमा अलैँची उत्पादन थप प्रोत्साहन पाउनेछ ।
कालो सुनको रूपमा चिनिने अलैँचीले ताप्लेजुङका किसानहरूलाई आय आर्जनको मुख्य स्रोतका रूपमा राहत दिएको छ । मूल्य वृद्धिले स्थानीय अर्थतन्त्रलाई समेत टेवा पुर्याएको छ । अबका दिनमा पनि अलैँचीको मूल्य स्थिर रहने र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा नेपालको अलैँचीको माग बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ । तर, किसानहरूले गुणस्तर कायम राख्न र उत्पादनमा ध्यान दिनुपर्ने चुनौती रहेको छ ।